اگرچه انتظار می‌رود این مذاکرات در‌ماه جاری میلادی صورت گیرد؛ چنانچه دبیر شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان در سفر هفته گذشته به هند اظهار امیدواری کرد که به‌زودی این مذاکرات آغاز شود. البته با انتخاب جان کری به‌عنوان نامزد وزارت خارجه آمریکا امیدها برای تقویت محور دیپلماسی بین آمریکا و ایران افزایش بیشتری یافته است چرا که کری تمایل شدیدی دارد که در استراتژی مذاکرات بالقوه بین آمریکا و ایران نقش فعال ایفا کند زیرا وی خود را در عرصه دیپلماسی و مذاکره صاحب‌نظر و دارای تجریه می‌داند.
یکی از اندیشمندان آمریکایی در این خصوص می‌گوید: کری شخصی است که به تعامل علاقه دارد و این موضوعی ریشه‌دار در رفتار وی است. کری مایل به تعامل و مذاکره است و این مدل کاری وی است و همواره به‌دنبال راه‌حلی خواهد بود تا مهارت‌های دیپلماتیک خودش را به نتیجه برساند. البته در صحنه عمل آنچه از سوی غرب و به‌ویژه آمریکا در طول شش‌ماه گذشته صورت گرفته هیچ نشانی از حسن‌نیت در انجام مذاکرات واقعی و اصولی با ایران مشاهده نشد چون به‌صورت همه‌جانبه و گسترده آمریکا و متحدانش تحریم‌هایی را علیه ایران انجام داده‌اند.
در واقع تلاش برای کاهش درآمدهای نفتی ایران، تحریم بانک مرکزی ایران، افزایش تحریم‌ها علیه اشخاص، شرکت‌ها و مؤسسات ایرانی و همچنین فشار بر کشورهای مختلف برای مشارکت بیشتر در تحریم‌ها علیه ایران هیچ‌کدام نشانه‌ای جدی از انجام مذاکره نیستند اما غربی‌ها به اشتباه تصور می‌کنند که با افزایش فشارها به ایران می‌توانند موجب تغییر در سیاست‌ها و رفتار ایران شوند درحالی‌که برای مردم و مقامات جمهوری اسلامی حفظ آبرو و اعتبار در عرصه بین‌المللی بر هرمصلحت دیگری ارجحیت و برتری دارد.
در واقع آمریکایی‌ها در طول سه دهه گذشته این الگوی تکراری را پیگیری می‌کنند که از یک سو ایران را تهدیدی بزرگ برای خود درنظر می‌گیرند و از سویی دیگر انتظار انجام مذاکره مستقیم با ایران را دارند. درحالی‌که این روند یک چرخه غلطی است که همواره موجب تخریب فرصت‌های مذاکره و گفت‌وگو شده است. به‌عبارت دیگر چند دهه خصومت‌ورزی آشکار طرفین دیوار بزرگی از بی‌اعتمادی را به‌وجود آورده که خیلی بعید است با افزایش فشارها و اعمال تحریم‌ها علیه ایران راهی برای ایجاد پل مذاکره مستقیم بین طرفین فراهم شود.
البته در چارچوب چندجانبه به‌ویژه در قالب مذاکرات 1+5 ایران همواره از مذاکره و گفت‌وگو استقبال کرده است چنانچه شش‌ماه پیش نیز از کشورهای 1+5 برای حل و فصل مشکلات و اختلافات دعوت کرده بود که آنها در شرایط زمانی حاضر آن‌را مورد توجه قرار داده‌اند. به رقم طولانی شدن روند مذاکرات در دور جدید انتظار می رود شاهد رویکرد منطقی و قابل‌قبولی باشیم که بتواند گشایشی قابل‌توجه در این مسیر ایجاد کند به‌طوری‌که ایران با به‌رسمیت شناخته شدن حق غنی‌سازی از سوی طرف‌های غربی و همکاری بیشتر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین کم شدن حجم فشارها و تحریم‌های بین‌المللی آمادگی دارد زمینه‌ای را فراهم کند که حجم همکاری‌ها با آژانس افزایش یابد.
علاوه بر این با توجه به مزیت و عمق استراتژیک ایران در تحولات خاورمیانه، درصورت پیشرفت در مذاکرات، ایران آمادگی دارد تا ضمن کمک در ایجاد صلح و ثبات منطقه‌ای، راه‌حل‌هایی را برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای به‌ویژه بحران‌هایی که غرب در آنجا گرفتار شده ارائه کند منتها این اقدام درصورتی است تغییر رفتار جدی از سوی غرب در مذاکرات پیش رو صورت گیرد.
* استاد دانشگاه خوارزمی
